Brilkaaiman

Ik ben in Brazilië en vaar ’s nachts met mijn kano over een rivier. Wanneer ik met mijn zaklamp langs de donkere oever schijn, lichten tientallen ogen op, als smeulende kolen tussen de waterplanten. Brilkaaimannen!

Deze krokodilachtigen danken hun naam aan de richel tussen hun ogen. Brilkaaimannen hebben een gigantisch verspreidingsgebied in Zuid- en Midden-Amerika, onder andere omdat ze zich gemakkelijk aanpassen aan hun omgeving. Zo komen ze voor in natte natuurgebieden, maar ook in kunstmatige wateren. Soms liggen ze zelfs te zonnen in greppels langs de berm. Toch loop je deze reptielen niet zo makkelijk tegen het lijf. Ze liggen roerloos en geweldig goed gecamoufleerd tussen de beplanting. Alleen het puntje van hun neus en hun ogen steken nét boven het wateroppervlak uit.

Ingebouwde duikbril

Je kunt brilkaaimannen het best in het donker zoeken: dan worden ze door hun oplichtende ogen verraden. Achter de oogbol en het netvlies zit een laagje kristallen dat we ‘tapetum lucidum’ noemen. Licht dat op deze kristallen valt, wordt weer terug het oog in gekaatst. Dit zorgt ervoor dat de kaaimannen in het donker uitstekend kunnen kijken, en dat wij hén kunnen zien! Maar de ogen van kaaimannen hebben meer bijzondere eigenschappen. Elk oog heeft een extra ooglid: het knipvlies. Dit is een ietwat doorzichtig vlies dat ze onder water over hun ogen kunnen schuiven, als een soort ingebouwde duikbril. Het is ook een beschermlaag wanneer een prooi heftig tegenstribbelt en naar de ogen uithaalt. Want kaaimannen jagen niet alleen op vis, maar ook op zoogdieren, vogels, slangen en andere reptielen.

Uit het ei

Er zijn maar weinig dieren die zich aan een volwassen brilkaaiman wagen, maar op de jonkies wordt wel volop gejaagd. Daarom hebben brilkaaimannen uitgebreide broedzorg. De moeder bewaakt het nest tegen eierrovers. Vanuit de eieren roepen de kleine kaaimannetjes wanneer het tijd is voor de geboorte. Ze graaft de jongen uit en helpt ze uit het ei. Zelfs nadat ze uit het ei zijn gekropen, worden de kleintjes ruim een jaar lang door hun ouders beschermd, tot ze groot en sterk genoeg zijn. Dat zijn nog eens zorgzame ouders.