TrosKompas

Nostalgie

Kunstenaar Anton Heyboer

De werken van kunstschilder en etser Anton Heyboer (1924-2005) gingen werkelijk de hele wereld over. Toch zullen velen hem slechts herinneren als de excentrieke man met vijf ‘bruiden’.

Anton werd geboren in Nederlands-Indië. Toen hij vijf maanden oud was verhuisde het gezin naar Nederland. Later woonden ze op Curaçao en in New York. Vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog keerde het gezin terug naar Nederland. In 1943 werd hij als jonge jongen door de Duitsers opgepakt en als dwangarbeider naar Duitsland gestuurd. Daar wist hij te ontsnappen, waarna hij zwaar getraumatiseerd in Vinkeveen onderdook. Na de oorlog probeerde hij om via het maken van kunst weer grip op zijn leven te krijgen. Dat lukte niet helemaal, want door zijn opgelopen oorlogstrauma werd hij in 1951 opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. In 1961 kocht hij in Den Ilp in Noord-Holland een stuk land waarop hij zijn eigen Utopia bouwde. Daar woonde hij samen met zijn vier ‘bruiden’ Maria, Lotti, Marike en Joke, met wie hij een platonische relatie had. Zijn latere vijfde ‘vrouw’ Petra woonde in een huis aan de overkant.

Kunst voor iedereen

In de beginjaren maakte Anton zijn tekeningen met een luciferhoutje dat hij in etsinkt doopte. Pas vanaf 1974 ging hij schilderen. Met succes, want zijn werk werd in het Stedelijk Museum in Amsterdam geëxposeerd. Ondanks zijn grote succes wilde hij liever ‘vrij’ zijn. Hij trok zich terug uit de kunst­wereld, waarna zijn vrouwen zijn werk vanuit huis verkochten. Anton maakte graag etsen waarop hij foto’s plakte en waarbij hij teksten schreef. Later maakte hij, als een pen­sioenpotje voor zijn bruiden, veel tekeningen van vrouwen, danseressen en kippen. Die werden voor weinig geld verkocht, want hij vond dat kunst voor iedereen bereikbaar moest zijn. Regelmatig was hij op tv, waarbij de aandacht echter amper op zijn werk was gericht, maar vooral op zijn levensstijl en zijn bruiden. Anton stierf op 81-jarige leeftijd in 2005.

Foto: © ANP