De zeepziederij

De mens gebruikt al duizenden jaren zeep. Archeologen hebben in het oude Mesopotamië oude klei- tabletten uit ca. 4000 v.Chr. gevonden met recepten voor het maken van zeep. Zeep werd aanvankelijk gebruikt voor het wassen van wol en dierenhuiden. De oude Egyptenaren maakten daarnaast zeep met toegevoegde etherische oliën voor medicinale huidaandoeningen. Na de val van het West-Romeinse Rijk veroordeelde de Rooms-Katholieke Kerk het wassen met zeep, omdat men dat een heidens gebruik vond. Het waren de kruisvaarders die vanuit het Midden-Oosten heerlijk geurende zeep en waarschijnlijk ook de recepten in Europa introduceerden. Een verademing, want de zeep die men toen nog gebruikte had door de samenstelling een nare lucht. Men maakte zeep uit natuurlijke vetten zoals levertraan, hennepolie, lijnolie, raapolie of een mengsel van die oliën. In grote koperen ketels werd het vet gekookt, het zieden, waar loog aan werd toegevoegd. De zeepzieder roerde net zo lang totdat er een homogene massa ontstond. Na afkoeling dikte de massa in waardoor er zachte zeep ontstond. Zachte zeepsoorten werden per pond verkocht en gebruikt voor het gewone boenwerk en voor de kook- was. Harde zeepsoorten waren voor de fijne was en werden in stukken of staven verkocht.

Zeep op rantsoen

In 1913 bedroeg de totale Nederlandse zeepproductie zo’n 44.000 ton per jaar. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was de vraag naar zeep in ons land groot, met name vanuit de oorlogvoerende landen. In 1916 steeg de jaar- productie naar 62.000 ton, waarvan 19.000 ton naar het buitenland ging. In 1917 was de aanvoer van oliën en vetten ernstig verslechterd door de aanvallen van Duitse duikboten op Nederlandse schepen en door de zeeblokkade van de Britten. De zeepindustrie lag daardoor grotendeels op zijn gat, waardoor zeep op laste van de Nederlandse regering op rantsoen ging. Er kwamen toen veel surrogaatzepen op de markt, waaronder kleizeep. Na de oorlog verdwenen veel zeepziederijen, mede doordat de Nederlandse markt overspoeld werd met Amerikaanse en Engelse zeep.