TrosKompas

NOSTALGIE GT Rovers

Oeroude peperkoek

Nederlanders zijn dol op een heerlijke plak peperkoek, ook wel ontbijtkoek, kruidkoek, pondkoek of honingkoek genoemd. Vaak royaal besmeerd met (room)boter eet een Nederlands huishouden gemiddeld een ontbijtkoek per maand bij het ontbijt, bij de koffie of tussendoor. In veel huishoudens wordt de koek bewaard in een lang- werpige koektrommel om uitdroging te voorkomen. Hoewel er tegenwoordig talloze varianten bestaan met toevoegingen van noten, rozijnen, gember en kaneel, was dat duizenden jaren geleden niet zo. De Egyptenaren en de oude Grieken bakten een koek die uitsluitend uit granen, honing en specerijen bestond. De Romeinen voegden daar gedroogd fruit en een vleugje peper aan toe. Volgens oude verhalen zouden de kruisvaarders de peperkoek uit Jeruzalem naar Europa hebben gebracht. Taalkundigen houden het erop dat de peperkoek vanaf de dertiende eeuw bestaat. In teksten uit die periode werd hij overigens nog ‘lijfkoecke’ genoemd. Rond 1450 verscheen het woord ‘crude-coucke’ (kruidkoek) in de literatuur. De koeken werden in de middeleeuwen overigens alleen in kloosters gebakken, vanwege de daar aanwezige grondstoffen.

Koekhappen

Vanaf de vijftiende eeuw zorgden ontdekkings- reizigers ervoor dat nieuwe specerijen zoals peper naar Europa werden gebracht. Koekenbakkers voegden deze exclusieve specerij aan het deeg toe, waardoor de ‘peperdure’ koek ongekend populair werd bij de welgestelden. Uit oude archieven blijkt dat vanaf 1500 in Nederland professioneel koeken werden gebakken, vooral in Utrecht, Groningen, Brabant en in Friesland. Toentertijd serveerde men ze vaak op begrafenissen en verjaardagen; denk aan het aloude spelletje koekhappen. Tegenwoordig is Koninklijke Peijnenburg B.V. - bekend van de slogan ‘happen naar Peijnenburg’ - de marktleider in ontbijtkoek. Op de tweede plek staat Bolletje, waarna vele kleine bakkerijen volgen. Zij maken hun eigen lokale variant, zoals oudewijvenkoek uit Groningen en de Tielse kermiskoek. Deze liefdeskoek werd door een jongeman als huwelijksaanzoek aan zijn geliefde gegeven. De kermiskoek staat vanwege deze traditie zelfs in de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland.

 

Foto © Getty Images