TrosKompas

TVK1712_12_13_14.jpg

Zero days (2017)

4
Oscarwinnaar Alex Gibney legt in zijn razendspannende documentaire ‘Zero days’ een geheim bloot, dat verbaast, verontrust, vragen oproept en vooral angst inboezemt. Moderne oorlogs-voering heeft een nieuwe dimensie bereikt.

Het zou een spionageroman van John le Carré kunnen zijn, maar het is de bittere realiteit: in 2010 drong een uiterst geheim computervirus door tot in de nuclaire fabriek Natanz in Iran om een complete ravage aan te richten... Hoewel niemand van overheidszijde ooit officieel iets heeft toegegeven, is het een publiek geheim dat de geheime diensten van de Verenigde Staten en Israël samen dit Stuxnet-virus hebben gemaakt en verspreid. Het virus was zo geraffineerd en complex dat dit het werk van eenvoudige hackers ver te boven ging; Irans tegenstanders Israël en de VS waren van meet af aan de hoofdverdachten. Het virus kon zichzelf ongezien in systemen nestelen en vermenigvuldigen. Het zou uitsluitend actief worden als er bepaalde motoren van Siemens werden gedetecteerd, die gebruikt werden in de Iraanse fabriek waar nucleaire centrifuges werden gemaakt. Die centrifuges zouden dan zo snel aan het draaien worden gebracht dat ze kapotgingen, maar de controlekamer zou tegelijk een seintje krijgen dat alles in orde was. Kortom, een uiterst destructief virus.

Supergeheim
Filmmaker Alex Gibney, die eerder docu’s maakte over Enron, Al-Qaida, Wikileaks, Lance Armstrong en Frank Sinatra, waagde zich met ‘Zero days’ aan een lastige klus. Niemand van overheidszijde mocht iets zeggen over dit supergeheime project, maar toch weet hij mensen voor zijn camera te krijgen die weten waar ze het over hebben, zoals oud-CIA-baas Michael Hayden, cyberdetective Eric Chien en New York Times-journalist David Sanger. Daarnaast citeert hij tal van insiders die hun verhaal deden op voorwaarde van anonimiteit. De film legt het technische verhaal helder uit, maar is vooral intrigerend vanwege de nasleep. Deze actie was de eerste vorm van ‘cyberoorlog’, waarbij bits en bytes daadwerkelijk iets in de fysieke wereld vernietigen. Het virus wist echter te ontsnappen en was ook bedreigend buiten Iran. Tot zelfs in de VS aan toe. Nu de eerste stap is gezet, is er een morele grens overgestoken. Iedereen kan nu met een virus ziekenhuizen, kerncentrales, het verkeer of de effectenbeurs stil proberen te leggen. Of de verkiezingen in de VS beïnvloeden...