TrosKompas

Freek Vonk

Luipaardzeekomkommer

Ik ben aan het duiken voor de Australische kust. Het is een en al kleur op de bodem. Vooral een gevlekte worst valt me op: een luipaardzeekomkommer!

Het dier is zeker een halve meter groot en het beweegt langzaam over het zand. Zeekomkommers zijn stekelhuidigen, net als zeesterren en zee-egels. Ze gebruiken een zogenaamd watervaatstelsel om zich voort te bewegen; dat is een soort hydraulisch systeem dat zeewater onder druk door holle buizen laat stromen. Door die druk stulpen rijen kleine buisvoetjes aan de onderzijde van de zeekomkommer uit. Zo komt het dier vooruit. Dat niet alleen, er zitten ook van die voetjes in een krans rond de opening van zijn bek. Als daar water doorheen stroomt, werken ze als grijporgaantjes. De tentakels schuiven voedseldeeltjes naar binnen, zoals algen, mosdiertjes, kleine schelpdieren en organisch afval op de zeebodem. Die kleine voedseldeeltjes verwerken zeekomkommers tot nóg kleinere voedseldeeltjes. En daar hebben andere organismen, zoals bacteriën, profijt van. Zeekomkommers zien er niet alleen uit als een dikke aardworm, ze doen in feite hetzelfde!

Kruit verschieten
Zeekomkommers lijken zo voor het oprapen te liggen, maar niets is natuurlijk wat het lijkt. Veel soorten kunnen hun eigen organen met grote kracht door hun bek of kont naar buiten schieten om roofdieren af te leiden. Andere, zoals deze luipaardzeekomkommer, hebben daar bovenop extra munitie-organen: buizen van Cuvier. Die trossen witte, holle draden zitten in de endeldarm. Zodra deze met water in aanraking komen, worden ze ontzettend plakkerig. Zo’n kleverige waaier verstrikt met gemak roofzuchtige krabben, slakken of zeesterren, maar is minder effectief voor snellere roofdieren, zoals vissen. Gelukkig zijn de draden ook nog eens hartstikke giftig: ze zijn geladen met holothurine. Een dier dat een hap zeekomkommer-ingewanden heeft geproefd, gaat er voortaan met een grote boog omheen. Uitstekende verdedigingstechnieken!

 

Foto © GettyImages