De Afsluitdijk: Hollands waterwerk van wereldallure

Wij Nederlanders voeren al eeuwenlang strijd tegen het wassende water in ons lage landje. In de zeventiende eeuw bestonden er al plannen om de gevaarlijke Zuiderzee droog te malen en in te polderen, maar pas in 1886 ging ingenieur en waterbouwkundige Cornelis Lely (1854-1929) er verder mee aan de slag. In 1891 voltooide hij zijn plan tot inpoldering, dat lag te verstoffen tot in 1916. In dat jaar was er een grote watersnoodramp rond de Zuiderzee. Lely, inmiddels minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, besloot toen zijn plannen voor de Afsluitdijk in te dienen. Uiteindelijk werd in 1918 de Zuiderzeewet aangenomen, wat tevens het startschot was voor vier later aan te leggen polders: Wieringermeer, Noordoostpolder en Oostelijk en Zuidelijk Flevoland.

 

120 miljoen gulden

Ruim 10.000 arbeiders werkten vanaf 1920 aan de 32 kilometer lange dijk. Dat deden ze vanaf vier verschillende locaties: aan de kust van Friesland en Noord-Holland, het werkeiland Breezand en het eiland Kornwerderzand. Op 28 mei 1932 werd het laatste sluitgat gedicht en de Zuiderzee was voortaan IJsselmeer. Een jaar later werd de dijk open­gesteld voor wegverkeer, de snelweg A7. Ons land zette zich met de aanleg van de Afsluitdijk wereldwijd op de kaart. De totale kosten van dit huzarenstukje: 120 miljoen gulden, ruim 54 miljoen euro.

 

Vissers werkloos

Door de afsluiting van de Zuiderzee werden veel Zuiderzeevissers brodeloos. De overheid beloofde hen schadeloos te stellen middels de Zuiderzeesteunwet. Een wassen neus, want de steun bleek gebaseerd op de armenwet, wat geen vetpot was. In mei 1940 zette de Afsluitdijk zich opnieuw op de kaart door de ‘Slag om de Afsluitdijk’. Slechts 225 Nederlandse soldaten hielden tot de capitulatie zo’n 17.000 Duitsers tegen bij de Stelling Kornwerderzand. Op YouTube is een prachtige kleurenfilm van cineast Bert Haanstra uit 1955 te zien. In zijn documentaire ‘En de zee was niet meer’ staat hij stil bij het cultureel erfgoed dat door de aanleg van de Afsluitdijk vrijwel geheel verdween.

 

Beeld: © ANP