Spaanse vlieg

Langs een zandpad in Zuid-Spanje zie ik in de struiken een smal, langwerpig insect zitten. Het is een halve centimeter lang en prachtig goudgroen van kleur; Een Spaanse vlieg!

De naam is een beetje vreemd gekozen, want Spaanse vliegen zijn geen vliegen, maar kevers. Ze behoren tot de oliekevers, een grote familie van zo’n drieduizend soorten, die op bijna alle continenten voorkomen. Ook Nederland heeft een aantal soorten oliekevers, maar geen Spaanse vliegen - die vind je vooral rond het Middellandse Zeegebied. Dit exemplaar ziet er opvallend rustig uit, zelfs als ik naar hem toe buig. Hij maakt zich geen zorgen om roofdieren en dat hoeft ook niet. Zijn felle kleuren waarschuwen al dat hij giftig is. Spaanse vliegen maken het gif cantharidine aan en het (onbedoeld) binnenkrijgen van een paar van deze kevers kan voor mensen al dodelijk zijn…

Executiegif
De symptomen zijn ook niet al te mals. Slachtoffers kunnen last krijgen van inwendige bloedingen, brandwonden in de slokdarm, moeilijkheden met slikken, overgeven van bloed en bloed in de urine. Kortom: deze kevers zijn van nature goed beschermd tegen roofdieren. Dit cantharidinegif is al sinds de oudheid bekend. Oliekevers waren, in gemalen vorm, een veelgebruikt ingrediënt in gifbekers bij executies. Het gif werd verdund als afrodisiacum, als abortusmiddel en als (niet-werkend) medicijn tegen hondsdolheid. Zelfs dode kevers zijn nog gevaarlijk, omdat de werkzame stof nog in hun lijfje zit. Alleen de mannetjes maken de stof aan, maar tijdens de paring, wanneer ze hun spermapakketje bij een vrouwtje inbrengen, sluiten ze daar als aardigheidje ook cantharidine bij in. Zij is dan ook (tijdelijk) giftig en gebruikt bovendien een deel van de stof om haar eitjes mee te verven. Zo zijn die bestand tegen eierrovers. Wat zit de natuur toch wonderlijk in elkaar!