De spelshows van weleer
In de jaren zeventig en tachtig zaten miljoenen mensen aan de buis gekluisterd voor de grootse show- en spelspektakels van de diverse omroepen.
Het zaterdagavond-gevoel is een magisch woord geworden voor de Nederlandse televisie. Het is het gevoel waar veel nieuwe shows aan willen appelleren, maar het is nimmer zo groots en magisch als de illustere televisiespektakels uit de jaren zeventig en tachtig. De formule van al die legendarische show- en spelshowprogramma’s is relatief hetzelfde. Onbekende stelletjes worden door de flitsende showmaster door een reeks steeds moeilijker wordende spelletjes geloodst, tot uiteindelijk één stel in de finale terechtkomt.
Wie-kent-kwis
De ‘Wie-kent-kwis’ van de Avro is de moeder van deze grootse spelshows rond koppels. Bedenker, producer en later presentator Fred Oster had hiermee in 1973 dé manier gevonden om het door de overheid bepaalde maximale winstbedrag in tv-spelletjes (duizend gulden) te omzeilen. “Toen ik bij het Amsterdamse stadhuis bruidsparen zag wachten, ging er een lichtje op. Als je paren liet meedoen, kon je twee keer duizend gulden weggeven.”
Willem Ruis show
De ‘Wie-kent-kwis’ was een reactie van de Avro op Berend Boudewijns populaire ‘BB-kwis’ bij concurrent KRO. Daarin was Pierre (‘En Pierre, wat hebben zij gewonnen?’) van Ostade voor het eerst te horen als stem die de prijzen uitreikt. De KRO reageerde door ongeleid projectiel Willem Ruis binnen te halen. Met zijn ‘Willem Ruis show’ veranderde Ruis eigenhandig de manier van presenteren op de Nederlandse televisie. “Hij kwam als een razende orkaan het Hilversumse binnen en trok de Nederlandse televisie met een daverende klap de jaren vijftig uit”, aldus Janke Dekker, producer van de theaterproductie ‘Willem Ruis, de show van zijn leven’, die momenteel door Nederland reist.
De showbizzquiz
De TROS wilde eind jaren zeventig ook zo’n swingend kijkcijferkanon in de programmering. Dimitri Frenkel Frank, John de Mol en Ivo Niehe verzonnen de ‘Showbizzquiz’, van origine een parodie op grote spelshows. André van Duin bleek in de rol van presentator niet geschikt, dus werd de op tv-gebied onervaren Ron Brandsteder op de klus gezet. “De TROS zat in tijdnood, ze hadden volgens mij zo snel niemand anders”, aldus Brandsteder. “Ik weet nog goed dat ik tijdens de allereerste uitzending vanuit de Martinihal in Groningen van die showtrap af moest. Mijn hart knalde bijna uit mijn jasje van zenuwen. Ik had geen enkele voorbereiding en beneden vloog dat ballet al voorbij.”
1-2-3 show
Terwijl de ‘Showbizzquiz’ massa’s kijkers aan de buis gekluisterd hield, nam de Vara in 1981 Willem Ruis over van de KRO voor het destijds astronomische bedrag van 300.000 gulden. Daar werden zelfs Kamervragen over gesteld. Bij de Vara werden de uiteindelijk in een megatent door het land trekkende shows van Ruis alleen maar grootser, tot ze uiteindelijk zo’n acht ton per uitzending kostten en de omroep in financiële nood raakte. Joop van den Ende ontwikkelde voor de KRO in 1983 een nieuwe amusementsshow, de ‘1-2-3 show’. Gepresenteerd door Rudi Carrell was dat het eerste programma dat werd opgenomen in de enorme studio in de voormalige bloemenveiling van Aalsmeer. Ted de Braak deed vanaf het tweede seizoen de presentatie en het programma nam een grote vlucht. Per aflevering werden de duurste decors ooit voor de Nederlandse televisie gemaakt, maar de kijkcijfers en de opbrengst van de aan de show gekoppelde loterij maakten de extravagante budgetten goed. Op het toppunt trok het programma maar liefst 8,8 miljoen kijkers.
Heimwee naar de zaterdagavondshows
Met de komst van de commerciële televisie eind jaren tachtig verdwenen zulke immense shows van de buis. Door de concurrentie konden de absurd hoge kijkcijfers niet meer gehaald worden en dat zette de budgetten onder druk. Er bleef een heimwee bij de kijkers achter, een nationale nostalgie naar dat oude zaterdagavondgevoel, waarin heel Nederland ademloos naar dezelfde show zat te kijken. Dat sentiment vertroebelt de herinnering overigens enigszins. De meeste van de in dit artikel genoemde shows zijn nooit of slechts sporadisch op zaterdag uitgezonden…
Beeld: © ANP
